Opowiadamy brakującą część historii – ROZMOWA Z EKSPERTEM

Zagłębiowski Szlak Kobiet to nowoczesna spacerowo-herstoryczna inicjatywa. Jej zadaniem jest przywrócenie pamięci o kobietach, które tworzyły i działały w mieście i regionie. Zapraszamy do lektury wywiadu z dr Anną Staszewską, wykładowczynią w GWSH na kierunku Turystyka i rekreacja.

Jak narodziła się idea powstania Zagłębiowskiego Szlaku Kobiet?
- Pomysłodawczynią jego utworzenia była Halina Sobańska ze Stowarzyszenia Aktywnych Kobiet w Sosnowcu. Pomysł zaczerpnęła ze Stanów Zjednoczonych. Po raz pierwszy zobaczyła tam szlak kobiet, usłyszała opowieści o kobietach, który tam mieszkały, działały i zapisały się w historii. Po powrocie do Polski stwierdziła, że przecież u nas też wiele kobiet zasłużyło na pamięć. I tak w 2018 roku powstał Zagłębiowski Szlak Kobiet – stacja Sosnowiec.

Używacie słowa – herstoria. To celowy zabieg stylistyczny...
- Historia miasta to nie tylko mężczyźni. Szlak powstał po to, by opowiedzieć brakującą część dziejów – o kobietach, które odegrały w przeszłości wiele ważnych ról, ale nie są docenione i pamiętane. Herstorie przywracają pamięć o lokalnych bohaterkach, które tworzyły historię miasta, regionu, Polski.

Została pani jedną z przewodniczek na Zagłębiowskim Szlaku Kobiet. Jakie herstorie można na nim poznać?
- Na naszym szlaku przywracamy pamięć o różnych kobietach Są wśród nich działaczki społeczne, kobiety zaangażowane w działalność charytatywną, a także lekarki, przedsiębiorczynie, bibliotekarki. To opowieści o kobietach, które w XIX i XX wieku aktywnie działały, organizowały szkoły, sierocińce, szpitale, jadłodajnie dla ubogich czy bibliotekę plecakową, działały w ruchu oporu podczas II wojny światowej i w opozycji w okresie komunizmu, a o których społeczność miasta i regionu wie niewiele lub wcale. Szlak składa się z czterech tematycznych tras spacerowych. Trasę „A” - (artystki, aktorki) zainaugurowała Pola Negri. Trasę „D” – działaczki dobroczynne, otworzyła Klara Dietel. Trasie „P” – (przedsiębiorczynie) patronuje Wanda Telakowska. Trasie „O” – (działaczki ruchu oporu) Michalina Konieczna i Anka Kowalska. Wszystkie te postaci są niezwykle ciekawe. Na przykład – Wanda Telakowska. Nietuzinkowa, energiczna kobieta z ciętym językiem. Przy tym ogromnie kreatywna. Wymyślała wzory tkanin – prowadziła Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Zachwycał się nią Julian Tuwim. Pisał o niej wiersze.

Dlaczego na Zagłębiowskim Szlaku Kobiet znalazła się gwiazda Hollywood Pola Negri?
- Mało kto wie, że ta hollywodzka gwiazda, zanim wyjechała do Ameryki, swą pierwszą miłość odnalazła właśnie w Sosnowcu. To stało się w 1919 roku. Aktorka została zatrzymana podczas podróży z Warszawy do Berlina na stacji granicznej w Sosnowcu. Wiozła wówczas niezgłoszoną do odprawy celnej kopię swojego pierwszego filmu „Niewolnica zmysłów”. Zatrzymali ją celnicy. Niewiele brakowało, by trafiła do więzienia za przewożenie kontrabandy. W tych nietypowych okolicznościach poznała komendanta Eugeniusza hr. Dąmbskiego. Hrabia zdołał wybawić ją z kłopotów. Wkrótce ta znajomość zakończyła się małżeństwem. Wraz z małżonkiem oraz jego matką aktorka zamieszkała w Sosnowcu. Jednak długo nie zagrzała tu miejsca. W 1920 roku wyjechała do Berlina, a w 1922 roku. Małżeństwo nie przetrwało próby czasu.

Szlaki kobiet powstają w różnych miastach w Polsce – Warszawie, Łodzi czy Krakowie. Wasz został szczegółowo oznakowany – specjalnymi szyldami w postaci dwustronnych billboardów. Co jeszcze Was wyróżnia?
- Przeszkolonych zostało pierwsze 10 osób, którzy oprowadzają grupy turystyczne po szlaku. To ludzie znakomicie znający historię miasta. Grupa naszych przewodników będzie się systematycznie powiększać. Wśród nich są osoby, znające język angielski, włoski i rosyjski. W tych językach możemy opowiadać herstorie na szlaku. W planach mamy też rozszerzenie Zagłębiowskiego Szlaku Kobiet o kolejne stacje: Będzin, Czeladź, Dąbrowę Górniczą. Powstaje również ebook - „Spacerownik po Zagłębiowskim Szlaku Kobiet” i interaktywna aplikacja na telefon. Aplikacja będzie darmowa, dostępna zarówno na Androida i IOS, w wersji polsko-angielskiej.

 Dr Anna Staszewska jest wykładowczynią w Górnośląskiej Wyższej Szkole Handlowej w Katowicach na kierunku Turystyka i rekreacja oraz opiekunką Koła Naukowego Turystyki. Od lat angażuje się w edukację ekologiczną i aktywnie wspiera uczelnię w działaniach na rzecz ochrony klimatu. W 2021 roku została ambasadorką Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu, który ma na celu aktywizowanie społeczności lokalnych w działania pro klimatyczne.