Spotkanie Koła Naukowego Prawa i Administracji dotyczące funkcjonowania „Kliniki Prawa”

16 czerwca 2023 roku odbyło się spotkanie Koła Naukowego Prawa i Administracji "IUSTITIA". Tradycyjnie spotkanie otworzyli opiekunowie Koła: dr Katarzyna Płonka-Bielenin i dr Daniel Wojtczak, którzy przedstawili nowe możliwości dla studentów prawa i administracji w kontekście aktywnego uczestnictwa w "Klinice Prawa" powołanej przy Katedrze Prawa i Administracji Akademii Górnośląskiej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach.

Podczas wideokonferencji, która odbyła się za pośrednictwem aplikacji Teams, uczestnicy prowadzili intensywną i ożywioną dyskusję, której celem było określenie dalszych kierunków działania „Kliniki Prawa”.

Gościem spotkania była dr Barbara Paw, absolwentka Wydziału Zamiejscowego AG w Żorach. Od kilku lat dr Barbara Paw realizuje nieodpłatną pomoc prawną, poradnictwo obywatelskie, edukację prawną oraz mediacje we współpracy z jednym ze stowarzyszeń.

Podczas spotkania omówiono główne standardy funkcjonowania klinik prawa, ukazując ich historyczny kontekst, sięgający 25 lat w Polsce. Pomysł stworzenia tego rodzaju instytucji wywodzi się z wydziałów medycznych i ma na celu umożliwienie studentom rozwijania postawy prospołecznej oraz zdobycia praktycznego doświadczenia związanego z ich przyszłym zawodem.

Warto zaznaczyć, że idea klinicznego nauczania prawa pojawiła się na początku XX wieku, kiedy to zaczęto doradzać i informować osoby niezamożne w ramach porad prawnych udzielanych przez studentów. Początkowo tego rodzaju działania były opisywane w rosyjskich i amerykańskich periodykach prawniczych. Następnie kliniki prawa i studenckie poradnie prawa zaczęły powstawać w różnych częściach świata, takich jak Ameryka Łacińska, Ameryka Południowa, Kanada, Azja, Australia, RPA i Nigeria. Na kontynencie europejskim kliniki prawa działają w wielu krajach, w tym w Polsce, Belgii, Bułgarii, Czechach, Chorwacji, Holandii, Macedonii, Wielkiej Brytanii, Serbii i Czarnogórze, Słowacji, Rosji, Ukrainie, Białorusi, Łotwie, Litwie, Armenii, Azerbejdżanie i Mołdawii. Te kliniki zostały zrzeszone w European Network for Clinical Legal Education. W ostatnim czasie również we Włoszech, Hiszpanii, Francji i Niemczech pojawia się zainteresowanie tworzeniem poradni prawnych przy uczelniach wyższych. Studenci utworzyli m.in. stowarzyszenie klinik prawa – Bund Studentischer Rechtsberater.

Należy podkreślić, że w większości amerykańskich wydziałów prawa kliniki i poradnie prawne są integralną częścią programu studiów i działają aktywnie. W Stanach Zjednoczonych grupują je Clinical Legal Education Association – Stowarzyszenie Klinicznej Edukacji Prawniczej.

Od ponad 25 lat studenci prawa i administracji udzielają nieodpłatnych porad prawnych pod opieką pracowników uczelni, którzy często są praktykującymi prawnikami lub posiadają odpowiednie uprawnienia. Pierwsza klinika prawna powstała na Uniwersytecie Jagiellońskim, a kolejne zaczęły powstawać na różnych uczelniach, w tym w 2023 roku na Akademii Górnośląskiej. W Polsce kliniki i poradnie prawne mogą liczyć na wsparcie i pomoc Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, która organizuje również wizyty warsztatowe.

Aktywne uczestnictwo w tego rodzaju przedsięwzięciach daje studentom prawa i administracji możliwość wzbogacenia tradycyjnego modelu kształcenia akademickiego, opartego na wykładach i ćwiczeniach. Studenci mają tu bezpośredni kontakt z praktyką prawną, udzielając konkretnych porad prawnych, pomagając osobom w kwestiach proceduralnych czy wypełnianiu formularzy urzędowych. Ponadto, taka aktywność studencka przyczynia się do większego upowszechnienia praw człowieka, ponieważ poprzez pomoc osobom niezamożnym, które często nie są świadome swoich praw i obowiązków, kształtuje się etos pracy pro publico bono w przyszłych prawnikach i administratywistach. Kliniczna edukacja prawnicza i administracyjna jest niezwykle cennym doświadczeniem dla każdego studenta.